WIBOR a frankowicze – czy sytuacja się powtarza? To pytanie coraz częściej zadają sobie konsumenci i prawnicy zajmujący się finansami. W Polsce historia kredytów hipotecznych już raz zostawiła bolesne ślady – mowa oczywiście o frankowiczach. Dziś wielu zastanawia się, czy nie stoimy u progu podobnego kryzysu, tym razem związanego z kredytami opartymi na wskaźniku WIBOR. Analizując aktualne wydarzenia i trendy w orzecznictwie sądowym, widzimy niepokojące analogie.
WIBOR a frankowicze – czy sytuacja się powtarza?
Przypadek frankowiczów stał się symbolem systemowego problemu w bankowości. Kredyty denominowane bądź indeksowane do franka szwajcarskiego były sprzedawane masowo w pierwszej dekadzie XXI wieku. Konsumenci w większości nie byli świadomi ryzyka walutowego, które – jak się później okazało – doprowadziło do gwałtownego wzrostu rat kredytowych. Czy dziś coś podobnego dzieje się w przypadku WIBOR?
WIBOR, czyli Warsaw Interbank Offered Rate, to wskaźnik, od którego zależy oprocentowanie wielu kredytów złotówkowych. Problem polega na tym, że jego konstrukcja i sposób ustalania są równie nieprzejrzyste dla przeciętnego konsumenta jak kiedyś kwestie kursu walutowego. Co gorsza, dynamiczny wzrost stóp procentowych po 2021 roku sprawił, że raty kredytów poszybowały, obciążając domowe budżety.
Czy kredytobiorcy złotówkowi mogą iść w ślady frankowiczów?
Coraz więcej kancelarii prawnych dostrzega nieprawidłowości w zastosowaniu wskaźnika WIBOR w umowach kredytowych. Sądowe sprawy już się pojawiają, a niektóre wyroki pokazują, że istnieje realna szansa na ubieganie się o unieważnienie bądź zmianę warunków takiej umowy.
Tak jak w przypadku frankowiczów, kluczowe są tutaj kwestie informacyjne – czyli czy bank w dostateczny sposób wyjaśnił, jak działa WIBOR i jakie ryzyko niesie jego zmienność. Dla wielu kredytobiorców realne zrozumienie mechanizmu WIBOR było praktycznie niemożliwe. W związku z tym twierdzi się, że część umów może być uznana za nieuczciwe.
WIBOR a frankowicze – czy sytuacja się powtarza? w kontekście orzecznictwa
W przypadku frankowiczów przełomowy był wpływ orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Prawo unijne i ochrona konsumenta odegrały znaczącą rolę w przyznaniu kredytobiorcom narzędzi do walki w sądzie. Podobne mechanizmy mogą znaleźć zastosowanie w sprawach dotyczących WIBOR, szczególnie jeśli sądy uznają wskaźnik za nietransparentny i wprowadzający w błąd.
Na przykład ostatnie orzeczenia niektórych sądów rejonowych i okręgowych świadczą o rosnącej świadomości wśród sędziów. Tak jak kiedyś sprawy frankowe były traktowane jako precedensowe, tak dziś rosnąca liczba pozwów może prowadzić do nowych interpretacji przepisów i praktyk bankowych.
Porównanie konstrukcji umów kredytów frankowych i WIBOR-owych
- Kredyty frankowe opierały się na ryzyku walutowym – WIBOR wiąże się z ryzykiem zmiennego oprocentowania uzależnionego od mechanizmu międzybankowego.
- Obie konstrukcje były trudne do zrozumienia przez przeciętnego konsumenta.
- W obu przypadkach podnoszone są kwestie braku transparentności i naruszenia obowiązku informacyjnego przez banki.
To pokazuje, że WIBOR z frankowiczami mają dużo wspólnego.
WIBOR a frankowicze – czy sytuacja się powtarza? I co to oznacza dla prawa konsumenckiego
Jeśli historia frankowiczów czegoś nas nauczyła, to tego, że sądy mogą skutecznie stanąć po stronie konsumenta w starciu z bankiem. Obecna sytuacja z WIBOR może wpłynąć na wzmocnienie praw konsumenckich, zwłaszcza w zakresie przejrzystości zawieranych umów i obowiązku informacyjnego samych instytucji finansowych.
Dodatkowo możliwe jest pojawienie się alternatywnych wskaźników, takich jak WIRON, które mają zastąpić WIBOR w przyszłości. Jednak zanim to nastąpi, tysiące umów dalej opierają się na dotychczasowym mechanizmie. To stwarza przestrzeń do dochodzenia roszczeń przez konsumentów, jeśli wskaźnik okaże się wadliwy lub stosowany w sposób nieprawidłowy.
Na co zwrócić uwagę przy analizie umowy kredytowej?
- Czy sposób ustalania WIBOR został jasno wyjaśniony?
- Czy konsument miał rzeczywistą możliwość zrozumienia, jak działa mechanizm oprocentowania?
- Czy w umowie znajdują się zabezpieczenia na wypadek ekstremalnych zmian stóp procentowych?
Zadanie tych pytań może być pierwszym krokiem do zidentyfikowania potencjalnych nadużyć.
WIBOR a frankowicze – czy sytuacja się powtarza? Podsumowanie i dalsze perspektywy
WIBOR a frankowicze – czy sytuacja się powtarza? To pytanie nie tylko o historię, ale także o przyszłość kredytów hipotecznych w Polsce. Widoczne paralele pokazują, że konsumenci mogą ponownie stanąć przed koniecznością długiej batalii o sprawiedliwość. Sprawy sądowe związane z WIBOR już się toczą, a rosnąca liczba pozwów wskazuje na coraz większą potrzebę ustalenia jasnych reguł gry między kredytobiorcą a bankiem.
Jeśli mechanizm ustalania wskaźników referencyjnych nie ulegnie poprawie, a banki nie będą należycie informować o ryzykach, sytuacja może się powtarzać regularnie – niezależnie od tego, czy mówimy o frankach czy złotówkach. Dlatego każdy, kto posiada kredyt oparty na WIBOR, powinien dokładnie przeanalizować swoją umowę i zastanowić się nad możliwościami prawnymi, zanim będzie za późno.
